Fiołek Wonny (Viola Odorata) – przydatne informacje

Radość z fiołka
Widzę radość moich koleżanek (które pracują z roślinami) z możliwości pięknych i obfitych zbiorów fiołka wonnego w tym roku. Sama w zeszłym roku pławiłam się w tym aromacie, mając ochotę wykorzystać go jak najlepiej, na jak największą ilość sposobów. W tym roku niestety nie miałam jeszcze możliwości dużych zbiorów, choć może jeszcze mi się poszczęści… Jak na razie spotkałam na spacerze, przy wiejskiej dróżce kilka kwitnących fiołków, ale wiecie co?
Ta roślina ma w sobie taki zapach, który jest ogromnym darem, wielkim skarbem, tak wielkim, że nie ważne, czy znajdziesz kwitnący jeden kwiatek, czy całą łąkę – to trochę tak, jak ze złotem ? Oczywiście, miło jest znaleźć więcej, ale nawet maleńka ilość cieszy i rozpieszcza, w przypadku fiołka wonnego – przede wszystkim zapachem.
Opis rośliny
Fiołek wonny to niska bylina, spotykana przy płotach, na brzegach lasów i na łąkach. Kwiaty fiołka ukazują się już w marcu, a kwitnienie aż do maja. Kolor kwiatów fiołkowy ? – fioletowo, granatowy z pomarańczowym środkiem. Liście omszone, od spodu błyszczące, w kształcie nerkowatym, lub inaczej mówiąc w kształcie serca.
Uważaj, żeby się nie pomylić.
Istnieje kilka rodzajów fiołków, w tym także tzw. bratki, należące do tej rodziny, jednakże są inne fiołki, które mogą nas zmylić, ale żaden z nich nie posiada takiego oszołamiającego zapachu jak fiołek wonny.
Jakie fiołki najczęściej mogą nas zmylić, a nie są poszukiwanym przez nas surowcem?
- Fiołek Biały;
- Fiołek Leśny;
- Fiołek wyniosły;
- oraz inne odmiany krzyżowe fiołków.
Jeśli chcesz rozpoznać fiołek wonny po liściach (zanim zakwitnie), te rośliny mogą Ci go przypominać:
- Ziarnopłon (ma bardziej błyszczące liście i bardziej okrągły kształt)
- Bluszczyk kurdybanek (jego liście potrafią także czasem być tak duże, jak u fiołka, lecz wystarczy, że potrzesz liść – bluszczyk zawsze pachnie bardzo intensywnie)
- Kopytnik (liść większy, bardziej błyszczący, widoczne unerwienie, brak karbowania na brzegach, tak jak u bratka)
Fiołek jako surowiec zielarski
- Ziele kwitnące i Liść – saponiny, triterpeny 0,016% (friedelina C30H50O), fitosterole (beta-sitosterol 0,033%), olejek lotny (2,6-nonadien-1-al., alkohol benzylowy, kwas n-heptylowy, 2,6-nonadien-1-ol, tert-oktenol, kwas oktenowy, kwas oktylowy, salicylan metylu), kwas fenolowy (ferylowy, synapinowy), witamina C (w świeżych liściach 254 mg%, w wysuszonych liściach 1357 mg%), alkaloidy (violina = viola-emetyna).
- Kwiat – olejek eteryczny (0,003-0,02%), saponiny, trójterpeny (friedelina, 3-beta-friedelanol), flawonoidy – ok. 1,1% (rutozyd = violakwercetryna, pochodne kaempferolu) antocyjany – 4% (violanina – glikozyd delfinidyny, ponadto pochodne cyjanidyny), salicylan metylu, alkaloid – violina, cukry (3,62%), proteiny, witamina C (0,025%), sole mineralne – 8,5% (fosfor 0,18%). W suchych kwiatach związków cukrowych śluzowych może być nawet 18%.
- Kłącze – saponiny, alkaloidy (violina, odoratyna C18H34N2O3), glikozydy salicylowe (gaulteryna, charakterystyczna dla Gaultheria), olejek eteryczny 0,038% (kwas beta-nitropropionowy 0,01-0,02%, salicylan metylu). Zawartość popiołu: maksymalnie 12%
Działanie
Kwiat fiołka wonnego Viola odorata L ma działanie.: wykrztuśne, sekretolityczne, mukolityczne, przeciwdepresyjne, silnie antybakteryjne, przeciwwirusowe, fungistatyczne, degradujące biofilmy bakteryjne i bakteryjno-drożdżakowe; stabilizujące śródbłonki, napotne, przeciwgorączkowe, zmiękczające, kompleksujące ksenobiotyki (substancje obce, xenos z greki – obcy) i szkodliwe oraz zbędne metabolity.
Zastosowanie lecznicze: wszelkiego rodzaju nieżyty układu oddechowego (infekcje, stany zapalne), zapalenie zatok, choroby zakaźne (wirusowe, bakteryjne, mikologiczne), zatrucia; stany depresyjne i stresowe, przeziębienie, katar sienny, choroby alergiczne objawiające się nieżytem układu oddechowego; wspomagająco przy zapaleniu naczyń i naczyniówki; objawy wysięku.
Zastosowanie kosmetyczne: Wodne wyciągi z fiołka dobrze oczyszczają skórę z łoju i zaskórników, wyraźnie ją rozjaśniają i wygładzają, zwężają pory. Leczą krostki i grudki trądzikowe. Korzystnie działają przy trądziku różowatym i dermatozie okołoustnej. Nadają się do pieęgnacji cery z trądzikiem kosmetycznym, sterydowym i polekowym. Włosy płukane w odwarze z fiołka nie przetłuszczają się i stają się bardziej puszyste. Zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie fiołek działa odkażająco.
Receptura na maść wg Św. Hildegardy :https://zenwkuchni.com/masc-fiolkowa-wlasciwosci-lecznicze/ – na zapalenia zatok, guzy, guzki, tkliwość, zmiany rakowe, chłoniaki
Alternatywne zastosowanie
Kwiaty fiołków są jadalne. Można z nich zrobić :
- syrop cukrowy (kwiaty)
- cukier aromatyzowany (kwiat)
- konfitura (kwiat)
- ocet aromatyzowany (kwiaty)
- nalewkę (cała roślina osobno, lub razem)/likier (kwiat)Liqueur Parfait Amour
- kandyzować (kwiaty)
- gliceryd (cała roślina)
- zioło-miód (kwiaty)
- ususzyć na herbatkę, lub herbatę utlenianą enzymatycznie (ziele, kwiaty)
- macerat olejowy ([oil the violets, hu ile de Violtte] cała roślina)
- macerat na zimnej wodzie do picia na bieżąco, lub zamrozić kwiatki w kostkach lodu (kwiaty)

Źródła i ciekawe linki dotyczące fiołka wonnego:
- https://rozanski.li/3981/fiolek-wonny-viola-odorata-l-w-praktycznej-fitoterapii/
- https://rozanski.li/193/wycieczka-wiosenna-i-fiolek-wonny-viola-odorata-l/
- https://manualzielarski.pl/2017/04/kwiaty-fioka-wonnego-monografia-manuau.html
- https://mojewarzywaiowoce.blogspot.com/2018/02/fioek-wonny-do-likieru-dla-zakochanych.html
- https://www.doradcasmaku.pl/blog-fiolek-wonny-na-talerzu-6880